آموزش نقد نویسی

[ADP]

با سلام خدمت کاربران پارک انیمه
مدتی بود که تاپیک‌های مربوط به آموزش نقد و بررسی رو در پارک انیمه می‌زدم. البته تاپیک هایی که نوشته های اصلیشون مال منتقدان بزرگ و کارکشته نقد بود.
کاربران هم میومدن و می‌گفتن تجربیات خودم رو از نوشتن به اشتراک بذارم تا همه بتونن استفاده کنن.
بنابراین این تاپیک رو برای کسایی میزنم که میخوان از پایه شروع کنن و همین حالا به نوشتن نقد و بررسی بپردازن. نوشتن رو دوست دارن و میخوان طوری بنویسن که مخاطبشون از نوشته شون نهایت استفاده رو ببره. آموزه ها هم تجربیات و آموخته های خودم هستن و به درد اشخاصی می‌خورن که از پایه می‌خوان شروع کنن یا حتی شروع کردن و مشغول نوشتن هستن!
مخصوصا طی این یک سال و مخصوصا بعد از چند دوره‌ای که انیمگ نقد رو وارد کرد، کلکسیون‌های جامع نقد و بررسی زده شد، حرف از تاسیس گروه منتقدین شد، ویکی پاتر فعالیتش رو شروع کرد و وبلاگ پارک انیمه وسط اومد تب نقدنویسی داغ‌تر و داغ‌تر شد و داره به بخش های مختلف انجمن راه پیدا می‌کنه و مورد توجه مدیران سایت قرار می‎گیره.
امیدوارم برای خوانندگان و علاقه مندان به نقد نویسی مثمر ثمر واقع بشه.

[ADP]

از نوشتن نترسید!
یکی از مشکلاتی که کاربران تازه کار یا حتی قدیمی دارن، (در واقع بزرگ‌ترین مشکل اونا) همینه. ترسیدن از نوشتن اولین چیزیه که باید حل بشه و ترس از نوشتن رفع بشه. خیلیا فکر می‌کنن اگر بنویسن نوشته بدی ازشون حاصل می‌سه یا اینکه کیفیت لازم رو نداره. تشکر دریافت نمی‌کنه و پستشون دیده نمی‌شه. لعن و نفرین می‌شن و سمتشون گوجه و سیب زمینی پرت می‌شه! اولین باری که یک نقد از یک فیلم نوشتم، بازخورد فوق العاده‌ای دریافت کردم. کلی بهم اعتبار دادن و پستم تشکرهای فراوونی خورد. مسئله اعتبار و تشکر نیست. مسئله این بود که ترسم ریخت و انگیزه برای نوشتن داد. اگر این مثال قانعتون نمی‌کنه، باید بگم هیچوقت نشده کسی اولین نقدش رو بنویسه، اونو منتشر کنه و بازخورد بدی در پارک انیمه دریافت کنه! همه بهش یادداشت می‌دادن و به به و موفق باشی می‌گفتن. ترسیدن از نوشتن، مثل ساختن ساختمون می‌مونه که پی اون کج و معوج ساخته شده. حتی اگر ساختمون زیبا و فوق العاده‌ای ساخته بشه، احتمالش ریختنش با یک تکون زیاده. نویسنده تا یک حرف و تیکه بشنوه از نوشتن دست می‌کشه و تلاش‌هاش به باد می‌ره.. اولین پله شما برای رسیدن به یک مکان مناسب تو نوشتن، نترسیدن از نوشتنه. پس اگر قبلا دو دل بودین و قبل از این فکر می‌کردین اگر نقدی منتشر کنید و بد باشه، زیر سوال می‌رین. بهتره قلم و کاغذ یا کامپیوتر و نرم‌افزار وردتون رو آماده کنید. اعتبار شما با نوشتن هیچوقت زیر سوال نمی‌ره.

[ADP]

اگر تازه کار هستید از نویسندگان مطرح الهام بگیرید
اکثر نویسنده‌های تازه کار یکی از ترس‌هاشون اینه که آیا می‌تونن متنی ساختار یافنه و منحصر به فرد خودشون بنویسن یا نه؟ چرا که هر نویسنده عناصر نوشتاری و ویژگی‌هایی داره که فقط تو متن خودش پیدا می‌شن و نویسنده تازه کار هم می‌ترسد این موارد را نداشته باشد. نگران نباشید. اگر تازه کار هستید و نگران این مورد، از یک نویسنده مطرح الهام بگیرید (نویسنده‌ای که به نوشتنش علاقه دارید) این کار بهتون کمک می‌کنه تا پس از یه مدت عناصر خودتون رو بشناسین و بفهمین از چه چیزهای متن خوشتون میاد یا نه. بنابراین با کم و زیاد کردن این عناصر، از بین بردن عناصر نامطلوبتون و افزودن موارد مورد علاقه‌تون کم کم به متنی می‌رسین که تمام ویژگی‌هایش مال خودتونه! البته این بحث مدت‌ها طول می‌کشد و خودم حدود یک سال با بررسی نوشتار و عناصر متن‌هام تونستم به ثباتی نسبی برسم. خوندن این راهنما هم فقط راه رو براتون روشن تر می‌کنه. مهم اینه که بررسی کنید متن‌تون چه چیزهایی کم دارد و چه چیزهایش اضافی است. اگر نمی‌تونید، از یه نویسنده الهام بگیرید. بعد از یه مدت خودتون متوجه می‌شین مشکلاتتون کجاست!

[ADP]

در هر زمینه‌ای که نقد می‌نویسید، آثار آن زمینه را بخورید!
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های یک منتقد، این است که آثار مهم و مطرح زمینه‌ای که نقدش می‌کند را حتما تماشا کرده باشد. چه سینما باشد، چه تلویزیون، چه ادبیات. شخصی که انیمه‌های آخر الزمانی را نقد می‎کند حتما باید انیمه‌هایی نظیر، آخرین اسرافیل یا حمله به غول‌ها را دیده باشد. کسی که قصد نقد سینمای هنری مدرن را دارد، باید حتما کارهای اسکورسیزی فینچر و نولان را دیده باشد. کسی که قصد نقد رمان‌هایی به سبک و سیاق پائولو کوئیلو داشته باشد، باید حتما آثار کلاسیک را خوانده باشد تا ارزش این آثار را بهتر درک کند. البته مثال‌هایی که من زدم بر اساس ژانرها بودند. نقد انیمه آنقدر گسترده است که هیچگاه به ژانر خلاصه نمی‌شود. از الان برای نقد انیمه، انیمه زیاد تماشا کنید. درضمن یادتان باشد این کار به تماشای آثار مهم آن عرصه ختم نمی‌شود. اکثر نویسندگان سینما هرگاه فیلم جدیدی منتشر شود آن را تماشا می‌کنند. یا هیچگاه از تماشای آثاری که واقعا مطرح هم نیستند (و در اینجا برخی انیمه‌های فصلی محسوب می‌شوند) دریغ نمی‌کنند. پس برای منتقد شدن، ابتدا تماشای آثار مهم عرصه خود، و سپس آثار نه چندان دیده شده و غیر مشهور را در اولویت‌های خود قرار دهید. تبدیل به راجر ایبرتی در زمینه خود شوید که تخمین زده شده بیش از 10 هزار فیلم تماشا کرده بود!

[ADP]

در هر زمینه ای که نقد می‌نویسید، برایش مطالعه تئوری و علمی داشته باشید
سینما هنر هفتم است. تلویزیون به طبعیت از سینما آفریده شده است. زمانی که می‌گوییم سینما هنر هفتم است، یعنی ترکیبی از شش هنر رقص، نقاشی، مجسمه سازی، ادبیات، عکاسی و موسیقی است! اگر بخواهید موسیقی یک اثر را نقد کنید، باید با تئوریات موسیقی و چم و خم پایه آن (حداقل) آشنا باشید. اگر قصد نقد قاب و فیلمبرداری اثر را دارید، باید قوانین پایه عکاسی و نورپردازی را بلد باشید. فراتر از آن، اگر فیلم قصد نقد جامعه را داشته باشد، باید شما هم نقد جامعه را بلد باشید تا بتوانید فیلم نقاد را نقد کنید! نقد سینما و تلویزیون سواد بسیار زیادی می‌طلبد. پس برای نقد هر اثر بی گدار به آب نزنید و برایش مطالعه داشته باشید. سینما ترکیبی از هر علمیست که شما فکرش را می‌کنید و تلویزیون تابع آن است. هر علمی که شما فکرش را بکنید در سینما وجود دارد. هر علمی!
این فقط بحث کلیات است! اگر وارد جزئیات شویم، سینما از نظر تئوری مطالب زیادی دارد. مکاتب مختلف هنری، فیلمسازان گوناگون، شیوه های گوناگون نمایش و... و از آن سو ادبیات، شیوه های داستان گویی، دیالوگ نویسی و... از مطالبی هستند که منتقد باید بر آنها تسلط کامل داشته باشد تا بتواند نقد تکنیکال و فرم (روایت) شناسانه‌ای بر اثر داشته باشد.
یادم می‌آید شخصی می‌گفت : «منتقد، فیلمساز شکست خورده است.» اگرچه بعید می‌دانم ما قصد فیلمسازی تا کنون کرده باشیم، اما قطعا اگر بیشتر از فیلمساز ندانیم، کمتر از او نباید بدانیم!

[ADP]

در نقدهایی که می‌نویسید، به فرم و شکل مناسب نوشتاری مخصوص خودتان برسید
اگر یادتان باشد، گفتم در صورت تازه کار بودن می‌توانید از نویسندگان مطرح الهام بگیرید. رسیدن به یک ثبات نسبی و توانایی نوشتن یک متن خوب مدت‌ها وقت می‌برد و طی این مدت قطعا متن‌های خوبی نخواهید نوشت. اما اگر زمان آن رسیده که فکر می‌کنید کم کم دارید به نوشته‌هایتان مسلط می‌شوید و از قواعد مناسبی پیروی می‌کنید، بهتر است یک شیوه و فرم اصلی برای خودتان انتخاب کنید. منظور از این شیوه و فرم، شیوه نوشتاری مخصوص و بارکد زده خودتان است. برای مثال منتقد الف متنی انشاوارانه که اصطلاحات انعطاف پذیر و نکته بینی و ریزبینی دارد را دوست دارد و با لحنی رسمی و خشک می‌نویسد. در حالی که منتقد ب لحنی دوستانه و صمیمی، کلی نگر و با توجه به آثار قبلی سازنده اثر بیشتر به مذاقش خوش می‌آید. این انتخاب خودتان است که چگونه بنویسید. قطعا فاکتورهایی که پیش از این گفتم، مانند مطالعه و تماشای آثار در شیوه نوشتاری شما تاثیر خواهد گذاشت. چون شاید دوست داشته باشید انیمه‌های کپی-پیست شده را زیر سوال ببرید و منابع اصلی آن‌ها را بیان کنید یا مثلا زمانی که یک نکته تکنیکال در انیمه دیدید، آن را برای خواننده خود توضیح دهید. قطعا جمله بندی‌ها نیز باید مال خودتان باشد. اما یادتان نرود، زمانی این کار را انجام دهید که مطمئن هستید به یک ثبات نسبی در متون خود رسیده‌اید. یعنی در متن‌هایتان یک شکلی و اتحاد می‌بینید و هر روز آن‌ها را به یک شکل متفاوت نمی‌نویسید و از همه مهم‌تر، از نتیجه کارتان راضی هستید.